دیدبانی یکی از روش‌های بنیادین آیندهپژوهی است که امکان رصد علائم ضعیف، پیشرا‌ن‌ها، رویدادها و روندهای آینده را برای سازمان‌ها و ازجمله سازمان بسیج فراهم می‌سازد. پرسش این تحقیق آن است که فرایند نیازسنجی و اولویت‌بندی پویش محیطی در بسیج چگونه باید باشد؟ تحقیق به روش کیفی و با روش پرسشنامه و مصاحبه از صاحب‌نظران، مسئولان و مدیران ستادی و اقشاری بسیج انجام شده است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد میزان نیاز و ضرورت فعالیت‌های دیدبانی در بسیج با 97% در حد «زیاد وخیلی زیاد» می‌باشد و مناسب‌ترین شیوه دیدبانی نیز با 91% دیدبانی «مستمر و دائمی» بیان شده است. قابلیت‌های دیدبانی بسیج به ترتیب «نیروی انسانی داوطلب، ساختار و سازمان فراگیر و شبکه‌ای، ابزار و تجهیزات در اختیار رده‌های قشری و بسیجیان. با ایجاد شبکه دیدبانی براساس پراکندگی اقشار و صنوف مختلف عضو بسیج» می‌باشد. در نتیجه باید امکان بهره‌گیری از توان داوطلبی اعضاء را برای سازمان بسیج فراهم کرد تا با دیدبانی مستمر، دائمی و سازما‌ن‌یافته، ضمن مصون ماندن از غافلگیری راهبردی، تصمیم‌ها و تجویزهای کارآمد، اتخاذ و ارائه نمود.
1. امام خامنه‌ای، سیدعلی (18/5/1368)، بیانات در مراسم تودیع هیئت دولت.
2. امام خامنه‌ای، سیدعلی (7/9/1384)، بیانات در جمع دانشجویان بسیجی.
3. امام خامنه‌ای، سیدعلی (24/7/1391)، بیانات در دیدار بسیجیان استان خراسان شمالی.
4. امام خامنه‌ای، سیدعلی (2/6/1384)، بیانات در مراسم صبحگاه رده‌های مختلف نیروی مقاومت بسیج.
5. اسلاتر، ریچارد و همکاران (1390)، نواندیشی برای هزارة نوین، مفاهیم، روشها و ایده‌هایآینده‌پژوهی، ترجمه عقیل ملکی‌فر و دیگران، تهران، مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی، مرکز آیندهپژوهی علوم و فناوری‌های دفاعی.
6. بل، وندل (1391)، مبانی آیندهپژوهی، ترجمه مصطفی تقوی و همکاران، تهران، مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی، مرکز آیندهپژوهی علوم و فناوری‌های دفاعی.
7. پدرام، عبدالرضا و همکاران (1391)، آیندهپژوهی در سازمان، تهران، مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی، مرکز آیندهپژوهی علوم و فناوری‌های دفاعی.
8. تقوی، مصطفی (1389)، آیندهپژوهی در سازمان، کارگاه آیندهپژوهی، تهران، مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی، مرکز آیندهپژوهی علوم و فناوری‌های دفاعی.
9. تقوی، مصطفی (27/9/1391)، «نشست رصد و دیدبانی»، قابل دسترسی در وبگاه http/mmm.ir.
10. خزایی، سعید (1384)، دیدبانی؛ مبانی و مفاهیم، تهران، مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی، مرکز آیندهپژوهی علوم و فناوری‌های دفاعی.
11. خزایی، سعید (1385)، اصول و روش‌های پویش محیطی، جزوه اولین دوره کارورزی آیندهپژوهی، تهران، مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی، مرکز آیندهپژوهی علوم و فناوری‌های دفاعی.
12. خزایی، سعید (1388)، تک‌‌نگاشت دیدبانی، مفاهیم، روشها و پایگاه‌ها، تهران، مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی، مرکز آیندهپژوهی علوم و فناوری‌های دفاعی.
13. عبدالملکی، هادی (1390)، سیمای جهانی سازندگی و اوقات فراغت جوانان، تهران، آتی‌نگر.
14. عمید، حسن (1363) فرهنگ فارسی عمید، تهران، امیرکبیر.
16. قدیری، روح‌اله (1386)، روش پویش محیطی، جزوه کارگاه آموزشی روش پویش محیطی، تهران، مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی، مرکز آیندهپژوهی علوم و فناوری‌های دفاعی.
17. معاونت اداری و برنامه‌ریزی سازمان بسیج (1387)، بسیج در آیینه آمار، تهران، انتشارات نیروی مقاومت بسیج.
18. ملکی‌فر، عقیل (1385)، «پرسش و پاسخ پیرامون دیدبانی»، مجله دیده‌بان، سال دوم، شماره 4.
19. منزوی، مسعود (1388)،دلایل ده‌گانه دیدبانی و پایش روندها، تهران، مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی، مرکز آیندهپژوهی علوم و فناوری‌های دفاعی.
20. میرشاه ولایتی، فرزانه و فرهاد نظری (1390)، پویش محیطی، تهران، مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی، مرکز آیندهپژوهی علوم و فناوری‌های دفاعی.
21. میرشاه ولایتی، فرزانه و فرهاد نظری (1391)، آگاهی فناوری، دیدبانی فناوری و فن‌کاوی، تهران، مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی، مرکز آیندهپژوهی علوم و فناوری‌های دفاعی.
22. نجفی، ابراهیم (1387)، تدوین سند راهبرد بسیج، طرح تحقیقاتی، تهران، پژوهشکده مطالعات و تحقیقات بسیج، مرکز اطلاع‌رسانی و انتشارات.
23. هریس، اس دایر (1385)، علائم ضعیف، طلیعه رویدادهای بزرگ آینده، ترجمه مسعود منزوی، تهران، مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی، مرکز آیندهپژوهی علوم و فناوری‌های دفاعی.
منابع انگلیسی
Choo, Chun Wei (1999), The Art of Scanning the Environment, Bulletin of the American -Society for Information Science, 25 (3).
ابتدای صفحه