مقاله پژوهشی: هدف‌ها و مطلوبیت‌های سیاسی امنیتی ترکیه در تحولات غرب آسیا و شمال آفریقا

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه علامه طباطبایی

2 دانشجوی دکتری مدیریت راهبردی دانشگاه عالی دفاع ملی

چکیده


ترکیه به‌عنوان یکی از بازیگران اثرگذار در منطقه غرب آسیا، ابتدا با راهبرد «مشکلات صفر با همسایگان» کوشید بازی برد- برد را اعمال کند؛ اما با عقب­‌نشینی از این‌ سیاست،‌ به نقش‌آفرینی در تحولات غرب آسیا و شمال آفریقا پرداخت. در این پژوهش هدف‌ها و مطلوبیت‌های سیاسی امنیتی ترکیه در سیاست خارجی مورد بررسی قرارگرفته است. این پژوهش برمبنای تحولات غرب آسیا و شمال آفریقا به‌ بررسی نقش این کشور از دید پیامدهای مترتب بر «توازن قدرت در منطقه غرب آسیا»، می‌پردازد. در این تحقیق از روش آمیخته کیفی و کمی استفاده گردیده است. فرضیه مقاله این است که محور اصلی موضع‌گیری‌های ترکیه در خصوص تحولات غرب آسیا و شمال آفریقا، مبتنی بر اصول حاکم بر نظریه واقع‌گرایی است. توجه به هدف‌ها و مطلوبیت‌های ترکیه در قبال تحولات غرب آسیا و شمال آفریقا از آن‌ جهت اهمیت دارد که سیاست‌های ترکیه در این تحولات بر محیط نزدیک ج.ا.ایران (عراق) و محیط دور آن (سوریه، مصر، تونس و لیبی) اثرگذار بوده و از این رهگذر می‌تواند منافع و امنیت ملی ج.ا.ایران را متأثر از خود کند. یافته‌های تحقیق نشان می­‌دهد، ترکیه تحولات را فرصتی ارزشمند برای پیشبرد هدف­‌ها و مطلوبیت‌های سیاسی و امنیتی حزب عدالت و توسعه تلقی و درنتیجه رویکرد فرصت‌طلبانه در قبال آن به­‌کار گرفت که در قبال هر کشور به‌گونه‌ای تبلور یافته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Turkey's Political Security Goals and Desires Regarding Developments in West Asia and North Africa

نویسندگان [English]

  • Seyed Jalal Dehghani Firouzabadi 1
  • Mohammad Fathali 2
1 Associate Professor of Allameh Tabatabai University
2 PhD Student of Strategic Management at Higher National Defense University
چکیده [English]

Turkey, as one of the actors in the West Asian region, first attempted to present a win-win game with the strategy of "zero problems with its neighbors". But, by ignoring this policy, it subsequently played a leading role in the development of West Asia and North Africa. In this study, the goals and desires of Turkey's security policy in foreign policy are examined. In the light of the above developments, this research examines the role of this country in terms of its effects on the "balance of power in the West Asian region". In this study, a qualitative and quantitative mixed method was used. The main hypothesis of the paper is that the main axis of Turkey's stances on developments in West Asia and North Africa is based on the principles of realist theory. Taking into account Turkey's goals and desires regarding developments in West Asia and North Africa, it is important that Turkish policies and movements affect developments in and near the Islamic Republic of Iran (Iraq) and its surroundings (Syria, Egypt, Tunisia and Libya) and through this passage can affect our national interests and national security. According to the research findings, Turkey viewed these developments as a valuable opportunity to advance the political and security goals and objectives of the AKP and, as a result, took an opportunistic approach towards it that has somehow become crystallized in every country. On this basis, it is hoped that the findings of this study, in addition to helping to understand Turkey's policies towards these developments, will provide the required information and data for our country's policy making towards Turkey and developments.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Political-security desires
  • Turkey
  • developments in West Asia and North Africa
  • Islamic Awakening
  1. الف. منابع فارسی

    1. امام خامنه‌ای­(مدظله العالی)، مجموعه بیانات. قابل‌دسترسی در: WWW.Khamenei.ir

    2. آجورلو، محمدجعفر، سیدیحیی صفوی و محمدرضا کفاش جمشید، (1396)، افزایش قدرت منطقه‌ای ترکیه و پیامدهای امنیتی آن بر منافع ملی ایران در شرق مدیترانه در مقطع زمانی 2002 تا 2014م، فصلنامه بین­‌المللی ژئوپلیتیک، دوره 13، شماره 46.

    3. احمدی، حمید و فاطمه حاتم­‌آبادی فراهانی، (1390)، سیاست داخلی و خارجی ترکیه از دیدگاه حزب عدالت و توسعه، دانشنامه حقوق و سیاست، دوره 7، شماره 15.

    4. ارغوانی پیرسلامی، فریبرز، سیدجواد صالحی و امیر ایمانی، (1396)، مؤلفه‌های ثبات و تهدید درروند دموکراسی ترکیه: ریشه‌یابی الگوی نوسانی دموکراتیک، فصلنامه پژوهش‌های راهبردی سیاست، سال ششم، شماره 22.

    5. اسماعیلی، بشیر، محمد زارع‌زاده و محمد فلاح، (1395)، افول و زوال مدل ترکیه در خاورمیانه، فصلنامه تحقیقات سیاسی بین‌المللی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرضا، دوره 8، شماره 28.

    6. افتخاری، اصغر، (1391)، بیداری اسلامی در نظر و عمل، تهران، دانشگاه امام صادق(علیه‌السلام).

    7. افتخاری، اصغر، (1387)، قدرت نرم و سرمایه اجتماعی، تهران، انتشارات دانشگاه امام صادق(علیه‌السلام)

    8. اقبال، اسماعیل، (1393)، تحلیل مؤلفه‌های قدرت نرم ترکیه (2002 تا 2012)، مطالعات قدرت نرم، شماره 11. 

    9. اکبری، نورالدین، (1387)، قدرت‌یابی اسلام‌گرایان در ترکیه و تأثیر آن بر روابط این کشور با ج.ا.ایران (2007-2002)، فصلنامه رهیافت‌های سیاسی و بین‌المللی، شماره 15.

    10. امیدی، علی و فاطمه رضایی، (1390)، عثمانی‌گرایی جدید در سیاست خارجی ترکیه: شاخص‌ها و پیامدهای آن در خاورمیانه، فصلنامه روابط خارجی، سال سوم، شماره 11.

    11. ببری، نیکنام، مجید عباسی و محمد مغنی، (1393)، سیاست خارجی ترکیه و بیداری اسلامی: مطالعه موردی تحولات مصر و تونس، جستارهای سیاسی معاصر، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال پنجم، شماره 1.

    12. پارساپور، روزبه (1391)، «کنفدراسیون عربی، تهدیدی جدی جهت اشغال بحرین»، ماهنامه پیام انقلاب، شماره 57.

    13. پورابراهیم، ناصر، (1393)، سیاست‌های جدید ترکیه در خاورمیانه، فصلنامه سیاست خارجی، سال بیست‌و‌هشتم، شماره 1.

    14. خزایی، سعید، (1389)، جزوه درسی روش‌های آینده‌­پژوهی­، تهران: دانشگاه عالی دفاع ملی.

    15. خزایی، سعید، (1390)، خیزش‌های مردمی کشورهای خاورمیانه از منظر علم آینده­‌پژوهی، گاهنامه نمای راهبردی مرکز تحقیقات راهبردی دفاعی، سال نهم، شماره ششم.

    16. داوداوغلو، احمد، (1391)، عمق راهبردی موقعیت ترکیه درصحنه بین‌المللی، ترجمه محمدحسین نوحی­‌نژاد ممقانی، تهران: نشر امیرکبیر.

    17. رسولی ثانی­‌آبادی، الهام، (1392)، بررسی تحولات انقلابی کشورهای عربی از منظر لیبرالیسم، سازه‌انگاری ونظریه‌ انتقادی روابط بین‌الملل، فصلنامه روابط خارجی، سال پنجم، شماره دوم.

    18. شیرودی، مرتضی، (1388)، انقلاب اسلامی و بیداری اسلامی: تأثیرگذاری نمونه‌ها، فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات انقلاب اسلامی، سال پنجم. شماره 16.

    19. صبوحی، مهدی و رحمت حاجی‌ میشه، (1392)، بررسی مقایسه‌ای رویکرد ایران و ترکیه در قبال تحولات عربی: بررسی موردی تونس، مصر و لیبی، فصلنامه روابط خارجی، سال پنجم، شماره چهارم.

    20. عباسی اشلقی، مجید، (1383)، تحلیل امنیت در پارادایم‌های حاکم بر روابط بین‌الملل، فصلنامه مطالعات راهبردی، شماره 25.

    21. علی­‌حسینی، علی، علیرضا آقاحسینی و حسین عربیان، (1396)، نقش تحولات فکری رهبران حزب عدالت و توسعه در کنش‌­های راهبردی ترکیه (تحلیل سازه­‌انگارانه)، فصلنامه تحقیقات سیاسی و بین‌المللی دانشگاه آزاد شهرضا، شماره 31.

    22. فرجی، یوسف، (1387)، تئوری اقتصاد خرد، تهران: شرکت چاپ و نشر بازرگانی وابسته به مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های انسانی.

    23. قدسی، امیر (1391)، تحولات ژئوپلیتیک خاورمیانه و تقابل استراتژی‌ها، فصلنامه مطالعات بیداری اسلامی، شماره یک.

    24. قیصری، نورالله، (1393)، مکاتب امنیتی؛ نقدهای موجود و ضرورت طرح نگرشی نوین، فصلنامه آفاق امنیت، سال هفتم، شماره بیست ودوم، بهار.

    25. مرادیان، محسن، (1385)، برآورد استراتژیک ترکیه: سرزمینی، دفاعی، اقتصادی، اجتماعی، تهران: مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر.

    26. مسعودنیا، حسین و مسعود رضایی، (1394)، اثرگذاری بیداری اسلامی خاورمیانه عربی بر روابط بین‌الملل، مطالعات انقلاب اسلامی، سال دوازدهم شماره 40.

    27. موسوی، سیدحافظ، کیهان برزگر، سیدعبدالعلی قوام و مهدی ذاکریان، (1395)، تأثیر تحولات جهان عرب بر سیاست منطقه‌ای ایران و ترکیه، فصلنامه ژئوپلیتیک، سال دوازدهم، شماره اول، بهار.

    28. نورالدین، محمد، (1383)، ترکیه به کدام سو؟ حزب عدالت و توسعه در قدرت، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، ترجمه عبدالرضا همدانی، شماره 1.

    29. هینه ­بوش، ریموند و انوشیروان احتشامی، (1390)، سیاست خارجی کشورهای خاورمیانه، ترجمه رحمن قهرمان ‌پور، تهران: دانشگاه امام صادق(علیه‌السلام).

    30. یــاووز، هاکــان، (1389)، سکولاریســم و دموکراســی اســلامی در ترکیــه، ترجمــه احمــد عزیزی، تهران: نشر نی.

     

    ب. منابع انگلیسی

    1. Aloudah, Haitham Saad, (2016), Understanding the Sources of Turkish Foreign Policy Change toward the Middle East during the Justice and Development Party (AKP) era: An Empirical Examination Empirical Examination, Thesis for the degree of Doctor of Philosophy in Politics, May 2016 University of Exeter.
    2. 2. Dal, Emel parlar and Ersen, Emre, (2014), Reassessing the “Turkish Model” in the Post-Cold War Era: A Role Theory Perspective, Turkish Studies, Vol. 15, No. 2.
    3. Duran, B. & Yilmaz, N, (2011), Whose Model? Which Turkey? Foreign Policy, Available at: <http://mideast.foreignpolicy.com/Posts/2011/02/08/>
    4. Khalifa, Mahmoud, (2017), Turkish Foreign Policy in the Middle East After Arab Spring, International Relations and Diplomacy, Vol. 5, No.2.
    5. Nasr, Vali, (October 18, 2006), The Shia Revival: How Conflicts within Islam Will Shape the Future, the Voice for Ethnic Carnegie Council for Ethics in International Affairs.
    6. Perthes, Volker, (2010), Turkey’s Role in the Middle East: An Outsider’s Perspective,  Insight Turkey, No 4, Vol. 12, October-December.
    7. Robins, Philip, (2007), Turkish Foreign Policy since 2002: Between a Post Islamist Government and a Kemalist State, International Affairs, Vol 83.
    8. Snyder, Jack, (2011), Theory Relations International of Invention, Foundation Rockefeller, New York Press University Columbia.